Goed slapen is voor iedereen belangrijk. In je slaap rust je uit, wordt alle informatie van overdag in je hersenen verwerkt en herstelt je lichaam. Voor baby’s en kinderen is de slaapfase ook nog belangrijk om goed te kunnen groeien.
Wat is 'normaal' slaapgedrag
Maar wat als normaal beschouwt wordt rondom slapen is erg cultuur- en tijdgebonden. In Nederland is het tegenwoordig ‘normaal’ dat baby’s en kinderen voornamelijk in hun eigen kamertje en in hun eigen bedje slapen. Er is veel kennis beschikbaar rondom slapen en ook veel aandacht voor veilig slapen. Door die onderzoeken en kennis weten we dus hoe belangrijk goed slapen is, hoe de slaapcyclus van baby’s verloopt en hoeveel baby’s bijvoorbeeld gemiddeld slapen per leeftijd. Het is normaal dat een baby regelmatig wakker wordt, zowel overdag als ‘s nachts.
Slaapschema NCJ (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid)
0-2 maanden
Gemiddelde slaapduur (range of standaarddeviatie) in uren: 14,6 (9,3 - 20)
Gemiddeld aantal keer ’s nachts wakker worden (range): 1,7 (0 - 3,4)
Gemiddeld maximale duur van aaneengesloten slaap (range): 5,7 (1,8 – 9,6)
Gemiddeld aantal dutjes overdag (range): 3,1 (1,2 – 5)
% kinderen dat overdag slaapt: 100%
≈ 3 maanden
Gemiddelde slaapduur (range of standaarddeviatie) in uren:13,6 (9,4 – 17,8)
Gemiddeld aantal keer ’s nachts wakker worden (range): 0,8 (0 - 3)
Gemiddeld maximale duur van aaneengesloten slaap (range): 5,7 (1,8 – 9,6)
Gemiddeld aantal dutjes overdag (range): 3,1 (1,2 – 5)
% kinderen dat overdag slaapt: 100%
≈ 6 maanden
Gemiddelde slaapduur (range of standaarddeviatie) in uren:12,9 (8,8 – 17)
Gemiddeld aantal keer ’s nachts wakker worden (range): 0,8 (0 - 3)
Gemiddeld maximale duur van aaneengesloten slaap (range): 8,3 (3 – 13,7)
Gemiddeld aantal dutjes overdag (range): 2,2 (0,9 – 3,5)
% kinderen dat overdag slaapt: 100%
≈ 9 maanden
Gemiddelde slaapduur (range of standaarddeviatie) in uren:12,6 (9,4 – 15,8)
Gemiddeld aantal keer ’s nachts wakker worden (range): 1,1 (0 – 3,1)
Gemiddeld maximale duur van aaneengesloten slaap (range): 8,3 (3 – 13,7)
Gemiddeld aantal dutjes overdag (range): 2,2 (0,9 – 3,5)
% kinderen dat overdag slaapt: 100%
≈ 12 maanden
Gemiddelde slaapduur (range of standaarddeviatie) in uren: 12,9 ( 10,1 – 15,8)
Gemiddeld aantal keer ’s nachts wakker worden (range): 0,7 (0 – 2,5)
Gemiddeld maximale duur van aaneengesloten slaap (range): 8,3 (3 – 13,7)
Gemiddeld aantal dutjes overdag (range): 1,2 (0,4 – 2,1)
% kinderen dat overdag slaapt: 100%
* Slaapschema NCJ (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid)
Slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen
Maar niet iedere kik, beweging of geluidje betekent dat je kindje alweer wakker wordt. Een baby doorloopt namelijk tijdens zijn slaap verschillende fasen, dit is een cyclus. Iedere slaapcyclus bestaat uit een actieve slaapfase en stille slaapfase. Iedere slaapcyclus duurt in totaal ongeveer 50- 60 minuten. (0 - 6 maanden). In de actieve slaapfase staat je baby nog een beetje ‘aan’ en is nog ontvankelijk voor prikkels. In deze fase zie je nog oogbewegingen, grimasjes, geluiden en bewegingen. Hij schrikt ook nog gemakkelijk wakker van zijn eigen ongecontroleerde bewegingen (schrikreflex) of geluiden/bewegingen uit zijn omgeving. Zelfs een beetje ophuilen komt voor. Zijn hersenen zijn nog druk met het verwerken van alle informatie. In deze ‘actieve’ fase (10-30 minuten) laat je je baby het beste met rust zodat hij moeiteloos in de ‘stille slaapfase’ (= diepe slaap) overgaat. Als hij in de actieve fase ‘echt’ wakker wordt, moet hij letterlijk weer van voren af aan beginnen.
In de ‘stille slaapfase’ ligt je baby letterlijk stil en is helemaal ontspannen. In deze fase komen zijn hele lijfje en hersenen tot rust en komen de groeihormonen vrij die zorgen voor groei, rijping en ontwikkeling. Naarmate je baby ouder wordt gaat hij langer achter elkaar slapen en doorloopt hij per slaap dan ook meerdere slaapcycli. Dat betekent dat het af en toe lijkt dat je kleintje wakker wordt, maar dus aan een nieuwe cyclus begint.
Nog geen slaapritme eerste maanden
De eerste maanden heeft je baby nog geen vast slaapritme. Dat kan betekenen dat hij niet ‘op tijd’ wakker wordt voor de volgende voeding. Laat je babytje gewoon lekker slapen. Zijn slaapcyclus onderbreken is zonde en komt ook zijn drinken niet ten goede. Meestal haalt hij zijn voeding later op de dag wel in. Mocht de ‘late’ voeding uit het spoor gaan lopen, kun je overwegen om je kindje toch wakker te maken en zo te voorkomen dat je zelf in het holst van de nacht weer aan de bak moet. Zorg dan dat je baby'tje echt goed wakker is, zodat hij ook serieus drinkt. Met een vol buikje valt hij wel weer tevreden in slaap.
Een slaapritueel als hulpmiddel
Een vast slaapritueel is een goed hulpmiddel om je baby te leren slapen. Je ontwikkelt op deze manier een goede slaapgewoonte. Je kleintje weet op den duur precies wat de bedoeling is. Een ritueel houdt in dat je een vaste volgorde hanteert in handelen, woord en gebaar. Het mooie is dat je dat helemaal in kunt vullen zoals jij dat zelf wilt of zoals je baby dat aangeeft. Begeleid je handelen met woorden, zeg wat je doet en doe wat je zegt. Vanaf de eerste dag is communicatie belangrijk. Maak het niet te lang en ingewikkeld. Kort en krachtig is de boodschap.
Tips voor een slaapritueel:
- Na de voeding verschonen op een vaste plek, bij voorkeur op zijn eigen kamertje.
- Inbakerzakje of slaapzak aandoen.
- Samen de gordijnen sluiten.
- Een vast slaapliedje/rijmpje zingen.
- In bedje leggen en zijn knuffeltje/speentje geven.
- Kus, een aai en lekker slapen wensen met eventueel je favoriete koosnaampje.
- Muziekdoosje aan.
- Nog even zwaaien bij de deur en wegwezen.
Laat dit ritueel niet te lang duren, maximaal 10 minuten is lang genoeg om rustig af te bouwen naar lekker slapen.
Gina Tiemessen & Yolanda Roos
Basic Parenting Experts
Allebei ruim 25 jaar ervaring als jeugdzorgverpleegkundigen en aan de wieg gestaan van de preventieve zorg van 0-4 jarigen. Gespecialiseerd in de basiszorg voor baby’s en jonge kinderen. Gedreven om jonge ouders te ondersteunen in het ouderschap.
